Effectief veranderen door versterken van ‘de positieve stroom’

Hoe pak je verandering succesvol aan?

Als je aan de slag wilt met jouw bloei in je werk of met het floreren van je team of organisatie, dan zal daar -naast behoud van wat goed is- dikwijls ook verandering bij komen kijken. Je hebt ideeën over wat je wilt verbeteren en vaak ook over wat je achter je wil laten. Maar dan komt die lastige vraag van hoe dat te doen.

Want we weten dat het vaak een moeilijke opgave is: je overtuiging, voelen en gedrag echt te veranderen naar wat je daarover hebt bedacht. En voor teams en organisaties geldt dat dan natuurlijk in het kwadraat van het aantal leden.

Hier gaan we wat dieper in op onze uitgangpunten voor en ideeën over verandering van op persoonlijk vlak en -daarmee samenhangend- voor teams en organisaties. Het is volgens ons in essentie de de kunst van het vinden van en aansluiten op ‘de positieve stroom’ in jezelf en/of anderen, en die te versterken naar de doelen die je wil.

We gaan in op vier belangrijke eigenschappen van veranderprocessen waar je dan aandacht aan kunt geven:

1. Vloeiende beweging versus gestuurde verandering
2. Meegaand aan het oppervlak en tegenstromen in de diepte
3. Met de zee voor ogen, is elke beek een juiste
4. Ruimte voor wat water wil.

1. Vloeiende beweging versus gestuurde verandering

Het leven staat nooit stil. Elke dag is er ergens verandering waar je bewust of onbewust op inspeelt. Ondanks dat het kan lijken dat je hetzelfde doet, denkt en voelt als de dag ervoor. Alles stroomt: ‘Panta Rhei’, de oude Griek Heraclitus zei het al. Verandering is er op de achtergrond dus altijd. En meestal pas je je hier vloeiend op aan, meebewegend met die stroom, zowel in je privéleven is als in je werk, in teams en organisaties.

Daarbij spelen ook routines en structuren die wel vrij onveranderlijk zijn. De rivier stroomt gewoonlijk door min of meer dezelfde bedding en slijt die hooguit heel geleidelijk verder uit of zet gaandeweg haar slib in banken af. Die reguliere structuren voelen vertrouwd en geven stabiliteit. Je weet voor een belangrijk deel wat je dagelijks aan en van gebeurtenissen kunt verwachten, en dat geeft rust en overzicht. En juist op basis daarvan kun je ook heel wat kleine veranderingen -bewust of onbewust- zonder problemen verwerken.

Bijsturen

Anders wordt het als je persoonlijk, of als lid van een team en organisatie, op een noodzaak ontmoet – vanuit jezelf of van buitenaf – om verdergaand te veranderen dan via de natuurlijke ontwikkeling, meegaand met de dagelijkse stroom. Dan kom je in een situatie van bewuster gestuurde verandering, deels weg van het gangbare midden, naar daar waar het soms kolkt, ondieptes zijn, en kribben de rivier in steken.

Over deze bewuste en gewilde verandering, naast of boven op wat altijd stroomt, willen we het hier verder hebben. Maar wel dus vanuit het besef dat er eigenlijk nooit sprake is van stilstand, hooguit van een tijdelijk stabiel lijkende inbedding van verandering.

2. Meegaand aan het oppervlak en tegenstromen in de diepte

Het is makkelijker gezegd dan gedaan, echt veranderen van je voelen, denken en doen, dusdanig dat het ondeling samenhangt en duurzaam wordt.

Stel dat je wat meer wilt sporten voor je conditie. Je oriënteert je eens bij wat fitnesscentra en sportclubs. En je kiest er zelfs één en neemt een abonnement en gaat met goede voornemens aan de slag. Maar hoe is na een maand of drie met je discipline? Als het bijvoorbeeld ondertussen ook voorjaar geworden is en het strand en de terassen lonken. Of als je gezin of je werk weer meer beroep op je doen. Hoe is het dan met je dapper ingezette ritme van drie keer per week ‘s ochtends of ‘s avonds naar sportschool toe?

Vaak is het echt lastig om bewust gewenste veranderingen duurzaam in je systeem te krijgen. Als je het zelf wil gaat het aan de oppervlakte vaak in eerste instantie wel, het opgaan in de nieuwe stroom, maar na een tijdje blijken de diepere onderstromen krachtig en dikwijls juist de andere kant weer op te bewegen. .

Oude stromen

En als je niet van binnenuit gemotiveerd bent voor de andere beweging, bijvoorbeeld omdat je dokter vind dat je meer moet sporten, maar het niet iets van jezelf is, dan raak je vaak al snel terug gezogen naar je oude gedrag en overtuigingen.

In groepen als in teams en organisaties is dit nog sterker en complexer het geval. Elk lid heeft daarbinnen zijn of haar eigen verhaal. Voor een stukje kan een groepsproces bijdragen aan het soms juist wel beter vinden en volhouden van een verandering. Maar meestal zal het in teams of organisaties een optelsom van moeite kosten om bewust te sturen op gewenste verandering. De tegenstromen bestaan naast individuele beweegredenen ook uit anti-reacties van teams als geheel of van deelgroepen daarbinnen.

Het is geen wonder dat vier van de vijf ingezette veranderpogingen in organisaties mislukt, terugvalt of heel anders uitpakt dan gedacht. Voor ons als individuen zal dat misschien iets beter gaan, maar vast niet veel. De vraag is dan wat je dan kunt doen om je kans op duurzaam positief effect toch zo groot mogelijk te maken.

3. Met de zee voor ogen, is elke beek een juiste

Pogingen tot verandering hebben vaak een negatieve aanleiding: We benoemen één of meer problemen die vervolgens opgelost moeten worden, waarvoor we dan een plan uitwerken dat daartoe moet leiden. Vervolgens gaan we dapper de strijd aan met de ‘weerstand tegen de verandering’.

Die pogingen starten zelden bij wat jou of andere betrokkenen van binnenuit motiveert. Het gaat dan praktisch altijd om beweegredenen van elders. En het is bekend dat die nauwelijks tot duurzame gedragsverandering zullen leiden, tenzij met doorlopende contrôle en dreigingen met straf.

Beter verbeteren

Een fundamenteel andere en betere invalshoek is om veranderacties juist wel te starten met het zoeken en versterken vande innerlijke (intrensieke) motivatie van betrokkenen: Wat gaat al goed? Hoe is dat goede ontstaan? Wie heeft eraan bijgedragen? Wat is het positieve verhaal daarbij? Waar zijn de veroorzakers trots op? Wat zijn vervolgens hun wensen en dromen voor verdere verbering in de toekomst? Wat zijn mogelijk kleine reële eerste stappen in die richting?

En dan verder in de lijn van ‘oplossingsgericht werken’: Wat kun je morgen gaan doen als eerste kleine concrete beweging daar naatoe? Wat hoop je dan concreet te bereiken? Hoe ziet dat positieve resultaat eruit? En hoe zorg je dan hoe dat gewenste effect beklijft? Wat kun je doen om het in je gedrag te verankeren? Hoe beloon je jezelf of anderen met het behaalde resultaat?

Je zult zien dat er met zo’n insteek op een -gedeelde- positieve toekomst heel wat goede stroom op gang komt. En elke beek, geul of rivier is dan oké als route naar die zee. Water stroomt vanzelf als het een goede bedding heeft. Alleen de weg waarlangs kun je wat beïnvloeden. En soms misschien ook waar de stroom in uitmondt.

4. Ruimte voor wat water wil

Om positieve, werkende verbetering te bereiken in jezelf of in een team of organisatie, is het belangrijk om de intrensieke motivatie aan te spreken en te helpen richten op een bereikbaar doel.

Vervolgens kun je de ontwikkeling helpen op de route daar naartoe. Je kunt de gewenste hoofdstroom versterken door het uitbaggeren van belemmeringen. Kades en dijken kunnen opgehoogt. En je kunt de rivier ook tijdig rust geven door ‘overstroomgebieden’ te creëren.

Ongewenste aftakkingen of dode rivierarmen kun je helpen dichten; en oude kronkels af te steken. Je kunt als het nodig is rivieren zelfs kanaliseren en met elkaar verbinden. Een uiterste ingreep is een waterloop in haar geheel de verleggen en een oude bedding droog te laten vallen.

Verandering kun je dus zeker helpen naar duurzaam positief effect, als je maar aansluit bij de positieve stroom

Wil je meer weten over vloeiend veranderen, of wil je daar hulp of advies bij in jouw praktijk?

Bel of mail, ik help je van harte verder,

Mart Stel, Bloeisupport