5-lagen-model voor ICT-samenwerking tussen organisaties

Het ‘5-lagen-model’ van het landelijke e-health centrum Nictiz werkt goed voor bespreking van ICT-samenwerking tussen zorgorganisaties.

Naar mijn idee is de kern van dit model ook prima bruikbaar voor andere samenwerking tussen organisaties. In dit artikel meer over dat Nictiz-5-lagen-model en de bredere toepasbaarheid daarvan.

5-lagen-model voor ICT-samenwerking

Ik mocht onlangs een workshop organiseren voor de versterking van de ICT-verbinding tussen zes zorgorganisaties in een regio. Daarbij maakten we gebruik van het ‘5-lagen-model’ van Nictiz, het landelijke expertisecentrum E-Health.

Het Nictiz-model bestaat in de kern uit vijf categorieën waarlangs ICT-beleid in en tussen (zorg-) organisaties tot stand komt:  Organisatiebeleid, zorgproces, informatie, applicatie en it-infrastructuur.

En eigenlijk bevat het model dan nog een ‘zesde laag’ van de omringende wet- en regelgeving, beveiligingsbeleid en markt en technologieontwikkeling.

Grensoverschrijdende zorgnetwerken

De idee van het 5-lagen-model is dat de invulling en uitwerking van de vijf lagen zoveel mogelijk moet samenhangen. En dat je ICT-samenwerking tussen organisaties ook altijd in dat verband van de vijf (of zes) lagen moet plaatsen.

Nictiz heeft het model ontwikkeld omdat gezondheidszorg steeds meer in netwerken wordt aangeboden,  die de grenzen van klassieke organisaties en domeinen overschrijden. Bijvoorbeeld tussen huisartsenzorg, ziekenhuis en ouderenzorg. Goed samenhangende ICT is daarvoor essentieel.

Het 5-lagen model wordt inmiddels breed in het land toegepast. En ook de overheid heeft het omarmd voor de structurering en communicatie van haar beleid. Meer erover vind je hier.

Toepassing in de praktijk

Het model werkte prima voor de strategische ICT-ontmoeting tussen zes zorgorganisaties. Het hielp de bestuurders en ICT’ers  om de gezamenlijke vraagstukken in kaart te brengen en snel tot overzicht en analyse te komen. Het leidde daarmee ook in een paar uur tot concrete afspraken voor verdere samenwerking. Onder andere op het terrein van medicatie-informatie en zorg rondom kwetsbare ouderen.

In mijn beleving werd op deze manier de Babylonische spraakverwarring voorkomen die vaak optreedt als het over (Zorg-) ICT gaat. Met betrokkenen uit verschillende geledingen schieten dergelijke gesprekken vaak snel van het ene losse brokstuk naar het andere uit alle 5 lagen van het Nictiz-model. Met als effect dat er vaak niet of moeizaam effectief beleid voortkomt uit dat soort overleggen.

Bredere toepasbaarheid voor netwerksamenwerking

Zoals in de inleiding aangegeven meen ik dat de essentie van het Nictiz-5-lagen-model ook voor andere samenwerking tussen organisaties bruikbaar is dan voor ICT alleen.

Maar dan heeft het wel wat vertaling nodig op een aantal onderdelen.

Ik loop ze hieronder langs:

1. Organisatiebeleid

Deze laag kunnen we voor veralgemenisering van het model volgen. Het gaat hierbij om wat de organisatie doet en realiseert in relatie tot behoeften van belanghebbenden, en om wat ze wil veranderen en waarom.

2. Werkprocessen

De ‘Zorgprocessen’ uit het Nictiz-model verbreden we voor dit afgeleide model naar ‘Werkprocessen’. Te onderscheiden naar de ‘primaire processen’ voor de directe productie of dienstverlening, tot en met de ondersteunende en regelende processen.

3. Communicatie

Het onderdeel ‘Informatie’ uit het Nictiz model voor ICT-samenwerking is voor breder gebruik te vertalen naar de hoofdlijnen van ‘Communicatie’ in organisaties. Dan gaat het naast informatie-uitwisseling o.a. ook om de wijzen waarop overleg en besluitvorming plaatsvind en -heel wezenlijk – om de heersende waarden voor hoe je met elkaar omgaat.

4. Hulpmiddelen

De ‘Applicaties’ van Nictiz zijn natuurlijk te specifiek IT voor een breder model. Die verbreden we naar ‘Hulpmiddelen’ die op allerlei vlak nodig zijn voor de realisatie van organisatiedoelen. Waaronder ICT-hulpmiddelen uiteraard.

5. Basisvoorwaarden

‘ICT-infrastructuur’ hernoemen we voor een brede vertaling van het Nictiz-model naar ‘Basisvoorwaarden’. Te definiëren als al de basiszaken die  nodig zijn voor goed functioneren van organisaties.

Het bredere 5-lagen-model

Ingevuld in het Nictiz schema leidt dit dan tot het volgende breder bruikbare model voor het voorbereiden en houden van verkenningen voor (netwerk-)samenwerking tussen organisaties en/of andere partijen.

 

In dit ‘omgekatte’ Nictiz-schema zitten een aantal elementen uit mijn ‘groeibriljant’- ontwikkelmodel van samenwerking, maar lang niet alle. Wil je meer lezen over dat model, klik dan hier.

Zoek je advies of begeleiding bij jouw samenwerking met andere organisaties kijk dan verder op mijn website of neem contact met me op. Ik help je van harte verder.

Mart Stel

Bloeisupport.nl

Advies en training voor effectief samenwerken